Headlines News :

Latest Post

Showing posts with label Seni dan Sastra. Show all posts
Showing posts with label Seni dan Sastra. Show all posts

PRANATA MANGSA ( aturan waktu musim kuno )

Written By Paknetyas on Thursday, September 25, 2014 | 4:21 PM


Pranata Mangsa atau aturan waktu musim biasanya digunakan oleh para petani pedesaan, yang didasarkan pada gejala naluriah alam dan mencoba memahami  asal-usul dan bagaimana uraian satu-satu kejadian cuaca di dalamsetahun. Petani di Jawa dahulu  masih memakai  patokan untuk mengolah pertanian dengan prantan ini. Uraian mengenai Pranata Mangsa ini diambil dari buku sejarah pararaja di Surakarta, yang tersimpan di musium Radya-Pustaka.

Yang menurut riwayatnya, sebetulnya baru mulai dikenalkan pada tahun 1856, saat kerajaan Surakarta diperintah oleh Pakoeboewono VII, yang memberi
patokan bagi para petani agar mempunyai hasil panen yang baik dalam bertani, tepatnya dimulai tanggal 22 Juni 1856, dengan urut-urutan :
  1. Kasa, mulai 22 Juni, berusia 41 hari. Para petani membakar dami yang tertinggal di sawah dan di masa ini dimulai menanam palawija, sejenis belalang masuk ke tanah, daun-daunan berjatuhan.Penampakannya/ibaratnya : lir sotya (dedaunan) murca saka ngembanan (kayu-kayuan).
  2. Karo, mulai 2 Agustus, berusia 23 hari. Palawija mulai tumbuh, pohon randu dan mangga, tanah mulai retak/berlubang. Penampakannya/ibaratnya : bantala (tanah) rengka (retak).
  3. Katiga, mulai 25 Agustus, berusia 24 hari. Musimnya/waktunya lahan tidak ditanami, sebab panas sekali, yang mana Palawija mulai di panen, berbagai jenis bambu tumbuh. Penampakannya/ibaratnya : suta (anak)manut ing Bapa (lanjaran).
  4. Kapat, mulai 19 September, berusia 25 hari. Sawah tidak ada (jarang) tanaman, sebab musim kemarau, para petani mulai menggarap sawah untuk ditanami padi gaga, pohon kapuk mulai berbuah, burung-burung kecilmulai bertelur. Penampakannya/ibaratnya : waspa kumembeng jroning kalbu (sumber).
  5. Kalima, mulai 14 Oktober, berusia 27 hari. Mulai ada hujan, selokan sawah diperbaiki dan membuat tempat mengalir air di pinggir sawah, mulai menyebar padi gaga, pohon asem mulai tumbuh daun muda, ulat-ulatmulai keluar. Penampakannya/ibaratnya : pancuran (hujan) emas sumawur (hujannya)ing jagad.
  6. Kanem, mulai 10 Nopember, berusia 43 hari. Para petani mulai menyebar bibit tanaman padi di pembenihan, banyak buah-buahan (durian, rambutan, manggis dan lain-lainnya), burung blibis mulai kelihatan di tempat-tempat berair. Penampakannya/ibaratnya : rasa mulya kasucian (sedang banyak-banyaknya buah-buahan).
  7. Kapitu, mulai 23 Desmber, usianya 43 hari. Benih padi mulai ditanam di sawah, banyak hujan, banyak sungai yang banjir. Penampakannya/ibaratnya : wisa kentar ing ing maruta (bisa larut dengan angin, itu masanyabanyak penyakit).
  8. Kawolu, mulai 4 Pebruari, usianya 26 hari, atau 4 tahun sekali 27 hari. Padi mulai hijau, uret mulai banyak. Penampakannya/ibaratnya : anjrah jroning kayun (merata dalam keinginan, musimnya kucing kawin).
  9. Kasanga, mulai 1 Maret, usianya 25 hari. Padi mulai berkembang dan sebagian sudah berbuah, jangkrik mulai muncul, kucing mulai kawin, cenggeret mulai bersuara. Penampakannya/ibaratnya : wedaring wacara mulya( binatang tanah dan pohon mulai bersuara).
  10. Kasepuluh, mulai 26 Maret, usianya 24 hari. Padi mulai menguning, mulai panen, banyak hewan hamil, burung-burung kecil mulai menetas telurnya. Penampakannya/ibaratnya : gedong minep jroning kalbu (masa hewansedang hamil).
  11. Desta, mulai 19 April, berusia 23 hari. Seluruhnya memane n padi. Penampakannya/ibaratnya: sotya (anak burung) sinara wedi (disuapi makanan).
  12. Saya, mulai 12 Mei, berusia 41 hari. Para petani mulai menjemur padi dan memasukkan ke lumbung. Di sawah hanya tersisa dami. Penampakannya/ibaratnya : tirta (keringat) sah saking sasana (badan) (air pergi darisumbernya, masa ini musim dingin, jarang orang berkeringat, sebab sangat dingin).
 
 
 

Tuladha Aturipun Pranata Adicara ndungkap Paripurnaning Gati

Written By Paknetyas on Saturday, September 13, 2014 | 1:15 PM



Handungkap titi mangsa kala paripurnaning sedya, karana urut reroncening tata adicara sampun kaleksanakaken dening para kulawarga. Para tamu kakung putri ingkang satuhu bagya mulya, saderengipun purnaning gati apanjenenganipun Bp. ....... sekalihan (mengku gati) raos syukur wonten ngarsanipun Gusti Ingkang Maha Agung kaleksananing sedya kanthi pinaringan wilujeng nir ing sambekala, mboten kekilapan ngaturaken panuwun dhumateng para duta saraya sumrambah para tamu samudayanipun, ingkang punika Bp. ..... sekalian (mengku gati) tansah hanglenggana budi dayaning manungsa kirang sampurna, hambok bilih anggenipun nampi karawuhan panjenengan wonten kiranging tangguh, gupuh miwah suguh saha anggenipun ngaturi palenggahan panjenengan sadaya kirang hanuju prana kalihan andhap inggiling kalenggahan panjenengan sadaya, kagerba kiranging boja miwah krama, mugi diagung pangaksama panjenengan.

Kula minangka pambiwara, ugi hanglenggana karana kiranging seserepan hanjalari kuthunging pamanggih miwah kirang pana dhumateng wewarah wewangsoning para winasis ing reh basa tuwin sastra, ingkang punika hambok bilih wonten kalepatan kula, muga para tamu sadaya ngluberna pangaksama ingkang agung, calon temanten kekalih badhe kajengkaraken panjenenganipun Ibu ......... miwah Ibu ......... tumuju wiwara ngajeng pratandha yekti purnaning gati. Hamung semanten pahargyan lamaran ingkang kaleksanakaken para kulawarga, sesantinipun Bp. ...... sekalian (mengku gati) mugi tansah rahayu, rahayu ingkang sarwi tinemu, konduripun ndherekaken suging.

Wabillahi taufik wal hidayah, Wassalamu’alaiku Wr. Wb. Katerangan: Saderengipun paripuna mbok bilih wonten atur pamitan saking duta saraya, atur tanggapan saking ingkang mengku gati menawi saged kaaturaken dening Pranata Adicara (kangge ngringkes wekdal).  

Tuladha Aturipun Pranata Adicara wontening Salebetipun Swasana Mirunggan



Para lenggah kakung putri ingkang pantes sinudarsana, laksitaning tata adicara ingkang sampun rinakit dening kulawarga kados sampun kaleksanakaken kanthi pinayungan karaharjan tebih ing sambikala. Namung panyuwunipun Bp. ....... (ingkang mengku gati) panjenenganipun para lenggah kakung putri kasuwun lelenggahan kanthi mirunggan dumugi paripurnaning gati, kula aturaken ing mriki mbok bilih pratandha paripurnaning gati ing kalenggahan punika menawi calon temanten kekalih miwah rama ibu (ingkang mengku gati) sampun kawistara jumeneng wonten sangajengipun wiwara, ingkang punika kasuwun tansah nyebar godhong kawis, sabar ingkang sawatawis, nuwun matur nuwun.

Tuladha Aturipun Pranata Adicara Badhe Tanggap Wacana (menawi wonten)



Kanthi lulus raharjo liru kalpika ingkang katindakaken calon temanten kakung miwah panganten putri, inggih awit saking keparengipun Bp............ sekalian (mengku gati) mrih calon temanten tansah manteb anggenya badhe netepi palakrama mboten nalisir saking prajanji ingkang sampun wonten paugeran ingkang antawisipun calon temanten kakung miwah calon temanten putri, saha tansah asah,asih, asuh, mboten kengguh ing panggodha. Ingkang punika badhe wonten tanggap wacana saking pinisepuh ngiras pantes paring piweling dhumateng calon penganten kekalih tumuju kasaenan. Wondene ingkang kepareng atur tanggap wacana nun inggih Bp. ............ wekdal kasumanggakaken, sumangga nun.

Tuladha Aturipun Pranata Adicara Salebetipun Liru Kalpika



Para lenggah kakung putri, kaleksanan liru kalpika, pangandikanipun para pinisepuh, liru kalpika saged katindakaken saderengipun calon penganten kaijabaken utawi kapanggihaken, wondene menawi sampun kaijabaken saged winastan imbal kalpika, tali minangka pratandha miwah tetenger bilih sampun wonten ingkang nggadhahi

Tuladha Aturipun Pranata Adicara Badhe Kaleksanakaken Liru Kalpika ( menawi wonten)



Para lenggah kakung putri ingkang sinuba ing pakurmatan jumbuh kalian pamintanipun saking calon kadang besan, ing mriki keparengipun Bp. ........ ingkang mengku gati kaleksanakaken wontenipun liru kalpika dening para kulawarga ingkang piniji mratitisaken. Wondene para kulawarga ingkang piniji nun inggih panjenenganipun Ibu. ....... ingkang hanganthi calon penganten putri panjenenganipun Ibu ....... dalasan Ibu ........., calon temanten kakung ugi kakanthi panjenenganipun Bp. ........... dalah Bp. ......... Kados samudayanipun sampun samekta dhumateng para kulawangsa ingkang piniji wekdal kasumanggakaken.

Wahyaning mangsa kala tumapaking liru kalpika katindakaken dening calon penganten, sinubagya ungeling Ketawang Wigaringyas/Langgam Ali-ali laras Sl. Panthet Manyura.

Tuladha Aturipun Pranata Adicara Sasampunipun Panampi Pasrah Lamaran



Kanthi terwaca cetha atur panampi saking panjenenganipun Bp. ......... minangka sulih saliranipun ingkang hamengku gati, ingkang salajengipun dipun wonteni paniti priksa sarana ingkang kapasrahaken saha kaleksanakaken paragan saking duta saraya (ingkang pasrah) dhumateng panampi pasrah, ujuding arta miwah jene salajengipun kaaturaken dhumateng ingkang mengku gati, kaleksananing sedya kasumanggakaken.

Tuladha Aturipun Pranata Adicara saksampunipun Pasrah Lamaran Ngancik Panampi



Makaten para lenggah kakung saha putri atur pasrahipun Bp. ............. pinangka duta saraya ing kalenggahan punika, kanthi prastawa acetha wijang wijilih pangandikan, ingkang salajengipun minangka sulih salira Bp. .......... sekalian (mengku gati). Wekdal kasumanggakaken, sumangga nun.

Tuladha Aturipun Pranata Adicara Sasampunipun Tata Adicara Pambagyaharjo



Terwaca cetha kaduk ruruh hangarah prana aturipun Bp. .......... pinangka sulih salira ingkang hamengku gati. Para lenggah kakung putri ingkang satuhu kinurmatan, salajengipun, dumugi laksitaning tata adicara atur pasrahipun saking duta sayara badhe/calon kadang besan. Wondene ingkang pinangka sulih salira nun inggih panjenenganipun Bp. ......... wekdal kasumanggakaken.

Tuladha Aturipun Pranata Adicara Badhe Pambagyaharja ing Pahargyan Lamaran.


Para lenggah kakung sumawana putri, ingkang sinuba ing pakurmatan, raos bombong miwah mongkoging manah, panjenenganipun Bp. ......... sekalihan ingkang mengku gati mboten saged kagambaraken ing mriki, madyaning pahargyan ing kalenggahan punika ing sedya badhe hangaturaken pambagyaharjo wonten ngarsa panjenengan. 

 Awit saking bombonging manah anggennya badhe matur amung kandheg wonten samadyaning jangka, ingkang punika minangka sulih sarira ingkang piniji nun inggih panjenenganipun Bp. ............ wekdal kasumanggakaken, sumangga nun.

Info Penting

Pengetahuan Umum

Olah Rasa

Kahanan kang ana iki ora suwe mesthi ngalami owah gingsir mula aja lali marang sapadha-padhaning tumitah.
***
Jejering wanita utama saka kasetyane marang garwa ,dene ajining priya utama saka kaprawirane.
***

Kadonyan kang ala iku ateges mung ngangsa-angsa golek bandha donya, ora mikirake kiwa tengene, uga ora mikirake kahanan batin.
***

Wong kang ora weruh tatakrama udanegara (unggah-ungguh) iku padha karo ora bisa ngrasakake rasa nem werna (legi, kecut, asin, pedhes, sepet, pahit.***

Sing sapa seneng ngrusak katentremane liyan bakal dibendu dening Pangeran lan diwelehake dening tumindake dhewe.
***
See all post

Tokoh Pewayangan

Semar dan Punokawan

 Batara Semar  MAYA adalah sebuah cahaya hitam. Cahaya hitam tersebut untuk menyamarkan segala sesuatu. Yang ada... Read More �

See all post

Adat Istiadat

SURO

Kirab Pusaka Karaton Surakarta Kirap pusaka Karaton adalah tatacara Karaton Surakarta Hadiningrat yang dilaksanakan secara tetap pada se... Read More �

Cerita Pewayangan

Sejarah

Aqidah

Seni dan Sastra

 
Support : Creating Website | | Paknetyas
Copyright © 2011. Blog Paknetyas - All Rights Reserved
Template Created by Creating Website Published by Paknetyas
Proudly powered by Blogger